Wat is de Beste Potgrond voor Jouw Orchidee?

De meeste orchideeën die je in huishoudens ziet, hebben een speciaal soort potgrond of potmengsel nodig. De beste potgrond voor jouw orchidee bestaat in de meeste gevallen uit luchtig en waterdoorlatend materiaal. Dit is van groot belang voor de gezondheid van je orchidee. Orchideeën hebben namelijk een ander soort wortels dan andere kamerplanten. Als de wortels een lange tijd in vocht staan, gaan ze rotten.

In dit artikel wordt uiteengezet welke soorten potgrond je kunt gebruiken voor je orchidee en wat de beste potgrond is.

Welke soorten potgrond zijn er voor jouw orchidee?

Hoewel er meer soorten potgrond bestaan, zal dit artikel zich richten op zes veel gebruikte soorten voor orchideeën: boomschors, spagnum mos, kokosvezel, perliet, steenwol en hydrokorrels.

Er zijn twee typen potgrond: organische en anorganische. Boomschors, spagnum en kokosvezel zijn organisch. Perliet, steenwol en hydrokorrels zijn anorganisch.

Organische mengsels bootsen de natuurlijke habitat van orchideeën na, waarin orchideeën zich snel kunnen aanpassen. Wel moet je de organische mengsels eens in de paar jaar vervangen.

Anorganische mengsels zijn vaak wat goedkoper en hebben het voordeel dat ze niet verteren. Wel is het nodig om je orchidee meer voedingsstoffen toe te dienen, aangezien de anorganische mengsels geen voedingsstoffen bevatten. Een mengsel van beide typen potgrond wordt regelmatig gedaan.

Potgrond	Type	Luchtig	Waterdoorlatend	Wanneer vervangen
Boomschors	Organisch	+++	+++	2-4 jaar
Spagnum	Organisch	++	+	1-3 jaar
Kokosvezel	Organisch	++	++	2-4 jaar
Steenwol	Anorganisch	+++	+++	verteert niet
Perliet	Anorganisch	+++	++	verteert niet
Hydrokorrels	Anorganisch	+++	++	verteert niet

Boomschors

Misschien wel de meest populaire potgrond voor orchideeën is boomschors. Het is goed waterdoorlatend en luchtig, wat heel goed past bij de meeste orchideeën die je in je huishouden zult hebben. De kans dat wortels zullen verstikken in boomschors, is uitermate klein. Je kunt boomschors meestal direct uit de zak gebruiken. Je hoeft het niet eerst door te spoelen.

Wanneer boomschors vers is, houdt het niet veel water vast. Het water dat je door de pot giet, loopt voor het grootste deel gelijk weg. Voeg gerust een derde spagnum toe als je denkt dat je orchidee makkelijk uitdroogt. Naarmate de boomschors ouder wordt, zal het ook langer water vasthouden. Echter dan is het raadzaam om de boomschors te vervangen door verse boomschors. Boomschors die water vasthoudt zal snel gaan verteren. De wortels hebben dan een grotere kans om te verstikken en rotten. Algemene richtlijn is om orchideeën in boomschors om de twee tot vier jaar te verpotten.

Boomschors is in verschillende gradaties te verkrijgen, voor kleine orchideeën tot volwassen exemplaren. Kleine stukken boomschors houden in het algemeen iets meer water vast dan grotere stukken boomschors. Grotere stukken boomschors zijn daarentegen wel luchtiger.

Spagnum

Spagnum heeft een aantal unieke kwaliteiten die het onderscheidt van andere soorten potgrond. Spagnum is een organisch medium dat veel water kan vasthouden, in tegenstelling tot boomschors. Niet alleen is het goed in het vasthouden van water, maar het water wordt ook gelijkmatig verdeeld over de hele pot. Als je bijvoorbeeld aan één kant van de pot water laat doorlopen, zal in een korte tijd de hele pot gelijkmatig vochtig zijn.

Vanwege de watervasthoudende eigenschappen van spagnum, is het zeer geschikt voor warme omgevingen die snel doen uitdrogen. Ook kan het een geschikte potgrond zijn voor orchideeën die liever vochtig dan droog willen staan. Spagnum verteert wel in het algemeen sneller dan boomschors, dus je zult je orchidee om de één tot drie jaar moeten verpotten. Wanneer precies is afhankelijk van de omgeving en de manier waarop het spagnum behandeld is.

Wanneer je spagnum in de pot of mand doet, zorg er dan voor dat je het niet samendrukt. Spagnum is zacht en veel minder solide dan boomschors. Als spagnum compact in de pot gedrukt is en vervolgens nat wordt, dan kunnen de wortels makkelijk verstikken. Het medium heeft dan nauwelijks lucht.

Je kunt spagnum zowel in (grote) plastic zakken kopen als in samengeperste tabletten. Bij de samengeperste tabletten moet je eerst het spagnum voorweken. Je zult zien dat het spagnum gaat zwellen tot het oorspronkelijke formaat. Je kunt het dan gebruiken als potgrond voor je orchidee.

Kokosvezel

Kokosvezel wordt ook wel gebruikt als potgrond voor orchideeën. Dit zit een beetje tussen schors en spagnum in. Het is net zo solide als boomschors, maar kan beter water vasthouden. Ook kokosvezel verteert. Een orchidee die in kokosvezel staat zou om de twee tot vier jaar verpot moeten worden.

Een aandachtspuntje bij kokosvezel is het zoutgehalte. Kokosvezels zijn afkomstig van kokosnootbomen. Deze bomen bevinden zich vaak in zoutrijke gebieden vlakbij de kust. Het kokosmateriaal moet eerst grondig verwerkt worden, voordat het geschikt is om voor je orchidee te gebruiken. Gebruik dus geen kokosvezels van een willekeurige kokosnoot, maar gebruik kokosvezels die speciaal bestemd zijn voor orchideeën.

Steenwol

Naast de organische potgronden zijn er ook een hoop kunstmatige materialen die je kunt gebruiken als potgrond. Eén hiervan is steenwol. Die wordt vervaardigd van gesponnen vulkanisch puimsteen. Steenwol is populair in de hydrocultuur, omdat het goed water vasthoudt en lucht laat circuleren in de wortelzone. Steenwol is daarnaast licht van gewicht en gaat lang mee.

Een nadeel van het gebruik van steenwol is dat de vezels kleine microdeeltjes afgeven. Wanneer deze in contact komen met je huid kunnen deze behoorlijke jeuk geven. Gebruik altijd handschoenen en eventueel een mondkapje als je met steenwol aan het werk gaat. Week ook eerst even de steenwol in water, voordat je het gaat gebruiken.

Steenwol is verkrijgbaar in verschillende vormen en maten. Je kunt het krijgen in lange matten of in kleine blokjes of brokken. De blokjes zijn vooral populair voor het kweken van zaden.

Perliet

Perliet is gemaakt van gemalen vulkanisch gesteente. Het wordt zelden als enig medium gebruikt, maar meer als aanvulling om de grond luchtiger te maken. Perliet verteert niet na verloop van tijd en kan wel wat water vasthouden.

Het is ook ongelofelijk licht van gewicht en kan zo uit de pot geblazen worden met een beetje wind! Als je veel perliet in je potgrond hebt, houdt dan wel de kleur van het perliet goed in de gaten (moet niet groen of bruin worden). Doordat perliet redelijk wat water kan vasthouden, trekt perliet gemakkelijk algen aan.

Er zijn verschillende afmetingen beschikbaar. Naast perliet heb je ook perlag. Dit is een grotere en grovere variant van perliet. Je kunt dit bijvoorbeeld op de bodem van je orchideepot plaatsen als extra drainagemateriaal.

Hydrokorrels

Hydrokkorels zijn gemaakt van klei. Het is zeer poreus materiaal dat water redelijk kan vasthouden. Vanwege het feit dat de korrels groot en stug zijn, circuleert er tussen de korrels veel lucht door het medium heen. Hydrokorrels worden daarom vaak gebruikt om potgrond luchtiger te maken.

Hydrokorrels kunnen in sommige gevallen ook goed op zichzelf gebruikt worden (zoals in de hydrocultuur), maar meestal zie je dat hydrokorrels als aanvulling gebruikt worden met andere potgrond om het luchtiger te maken. Ook hydrokorrels zijn anorganisch en zullen niet verteren. Bij het verpotten van je orchidee kun je de hydrokorrels weer hergebruiken.

Voordat je nieuwe hydrokorrels toevoegt als potgrond, is het zeer aan te raden om de hydrokorrels zorgvuldig door te spoelen met water. Tijdens het transport van de hydrokorrels zijn zeer waarschijnlijk kleine kleideeltjes afgebroken en ligt er stof tussen het medium. Probeer dit eruit te spoelen. Dit overgebleven stof komt de luchtigheid van het medium niet ten goede. Bovendien kunnen de drainagegaten onderin in de pot verstopt raken.

Welk soort potgrond past het beste bij jouw orchidee?

Hieronder wordt de beste potgrond voor een aantal bekende orchideeëngeslachten omschreven.

Phalaenopsis

De Phalaenopsis houdt, zoals veel epifytische orchideeën, van veel ventilatie rond de wortels. Daarnaast houden ze niet van een al te vochtige potgrond. Boomschors werkt daarom uitstekend als potgrond voor Phalaenopsis, zeker in het Nederlandse (binnen)klimaat waar het meestal niet langdurig heet is.

In gebieden waar het heet en droog is, is het wel verstandig om boomschors te mengen met wat spagnum. De combinatie van de twee geeft een luchtig, maar redelijk watervasthoudende potgrond. Je zou eventueel alleen kokosvezels kunnen gebruiken, omdat die wat meer water kunnen vasthouden dan boomschors en toch nog luchtig zijn.

Dendrobium

Dendrobium-orchideeën zijn zeer tolerant tegen droogte en houden van veel luchtcirculatie rond de wortels. Potgrond die bestaat uit boomschors, kokosvezel en hydrokorrels is een goede mix voor dit soort orchideeën.

Cattleya

Cattleya-orchideeën stellen vergelijkbare eisen aan hun potgrond als Dendrobium-orchideeën. De orchideeën van het geslacht Cattleya zijn zelfs meer tolerant tegen droogte dan Phalaenopsis en sommige Dendrobiums. Een luchtig medium is zeer belangrijk voor Cattleya. Potgrond bestaande uit alleen boomschors zou prima kunnen werken voor de meeste Cattleya. De boomschors zou je eventueel kunnen mengen met wat perliet en hydrokorrels.

Vanda

Wat Vanda-orchideeën betreft, die hebben geen (of heel weinig) potgrond nodig. In de natuur hangen Vanda-orchideeën aan bomen met hun bungelende wortels naar beneden in de lucht die het vocht opnemen.

In huishoudens tref je Vanda-orchideeën vaak in mandjes aan. Deze mandjes hoef je niet te vullen. Laat de wortels zich vasthechten aan de mand of laat ze door de openingen in de maand hangen. Om de Vanda wat overeind te houden zou je eventueel aan de onderkant een laagje spagnum kunnen plaatsen met wat grove boomschors aan de zijkanten.

Paphiopedilum

Orchideeën van het geslacht Paphiopedilum houden van een luchtig medium dat tegelijkertijd ook wat water kan vasthouden. Potgrond die bestaat uit kleine stukjes boomschors met wat kokosvezel of perliet werkt prima. Als je huishouden of omgeving erg droog is, dan kun je nog wat spagnum of steenwol toevoegen.

Paphiopedilum-orchideeën houden er niet van om te droog te staan. Ze hebben geen luchtwortels die uit de pot komen.

Oncidium

Ook Oncidium-orchideeën waarderen een wat vochtigere potgrond meer dan een droge. Een goed mengsel voor Oncidium zou kunnen bestaan uit kleine stukjes boomschors, aangevuld met spagnum, kokosvezel of steenwol. Om de potgrond wat luchtiger te maken zou je ook eventueel wat perliet erbij kunnen doen.

Conclusie

Dit artikel heeft je een overzicht gegeven van de kenmerken van verschillende soorten potgrond. De beste potgrond voor jouw orchidee bestaat in de meeste gevallen uit luchtig en waterdoorlatend materiaal.

Wat precies de beste potgrond is voor jouw orchidee hangt af van het orchideeëngeslacht dat je hebt. Phalaenopsis, Dendrobium, Cattleya en Vanda houden in het algemeen van luchtig en waterdoorlatende potgrond. Paphiopedilum en Oncidium houden van potgrond die wat meer water kan vasthouden.

Veelgestelde vragen