Orchidee op maat houden | Zo doe je dat
Na verloop van tijd zal je orchidee een omvang krijgen die te groot is voor haar omgeving of de pot waarin zij zit. Je orchidee op maat houden is dus een belangrijk aspect bij de verzorging van je orchidee. Maar hoe doe je dat?
In dit artikel wordt uitgelegd hoe je je orchidee op de juiste manier op maat kan houden.
Hoe orchidee op maat houden?
De manier waarop je je orchidee het beste op maat kunt houden hangt af van de groeivorm van je orchidee: sympodiaal of monopodiaal.
Sympodiale orchideeën groeien horizontaal en produceren nieuwe scheuten uit de basis van de vorige. Monopodiale orchideeën groeien verticaal vanuit één rechtopstaande wortelstok. Deze wortelstok groeit voortdurend omhoog vanaf de top van de plant.
Voor meer informatie over deze twee groeivormen, zie het artikel – De groeivormen van orchideeën | Sympodiaal & monopodiaal.
Hoe hou je een sympodiale orchidee op maat?
De horizontale groei van sympodiale orchideeën, zoals Oncidium, Dendrobium, Cattleya en Encyclia, zorgt meestal voor de meeste problemen. Een volgroeide sympodiale orchidee is meestal niet hoog, maar wel erg breed. In een woning is de breedte vaak een meer beperkende factor dan de hoogte.
Als je een sympodiale orchidee haar gang laat gaan, dan kan zij zich in twee of drie jaar over de hele pot (en daarbuiten) uitbreiden. Na verloop van tijd is het dan ook raadzaam om de orchidee te verpotten naar een grotere pot.
Als je niet om de paar jaar je sympodiale orchidee wil verpotten, dan is het de truc om de nieuwe scheuten tijdens de groei voorzichtig te duwen richting de reeds bestaande pseudo-bulben. Dit kun je doen door wat ijzeren tuindraad of jute touw te gebruiken en dit om de nieuwe scheuten en bestaande pseudo-bulben heen te trekken.
Door je orchidee zo te laten groeien, ontstaat er een compact kluitje pseudo-bulben die dicht op elkaar staan. Als je ervoor zorgt dat de nieuwe scheuten niet te ver terug gebogen worden, dan zal je orchidee hier geen last van hebben. De uiteindelijke bloemen zullen ook dicht op elkaar komen.
Als je orchidee in een hangmand zit, dan heeft je orchidee wat meer ruimte om nieuwe scheuten te laten groeien. De openingen in een hangmand zorgen ervoor dat nieuwe scheuten ongestoord door kunnen groeien. Zorg er wel voor dat de wortels van nieuwe scheuten grotendeels in vers en luchtig potmengsel zitten.
Hoe hou je een monopodiale orchidee op maat?
De verticale groei van monopodiale orchideeën, zoals Phalaenopsis en Vanda, is meestal minder problematisch. Deze orchideeën regelen hun hoogte zelf en je hoeft deze minder vaak te verpotten dan sympodiale orchideeën.
Wel kunnen sommige monopodiale orchideeën aardig hoog worden. Dit kan in sommige woningen toch nog wel een probleem zijn. Ook kunnen ze vanwege hun hoogte naar één kant beginnen te leunen.
Monopodiale orchideeën laten continu bladeren groeien vanuit de verticaal groeiende wortelstok. De onderste bladeren zullen na verloop van tijd vergelen en afvallen. Wat achterblijft is een kaal gedeelte van de wortelstok dat uiteindelijk zal afsterven. Ook de wortels op deze oudere gedeelten van de wortelstok zullen afsterven.
Wanneer je een te groot geworden monopodiale orchidee verpot, is het zaak om dit afgestorven gedeelte van de wortelstok af te knippen. Zo wordt de orchidee minder hoog en kan zij beter gestabiliseerd worden.
Verwijder eerst alle dode wortels om goed zicht te krijgen waar je de wortelstok moet doorknippen. Meestal is de wortelstok een stuk dunner en bruin van kleur waar zij afgestorven is. Dit is het deel dat afgeknipt moet worden. Gebruik daarvoor een sterke snoeischaar.
Orchidee scheuren
Naast het onder controle houden van de groei van je orchidee, bestaat er nog een andere manier om je orchidee op maat te houden. Je orchidee opdelen in kleinere stukken, of terwijl scheuren, is een veel gebruikte manier om de omvang van je orchidee kleiner te maken.
Sympodiale orchidee scheuren
Het scheuren van orchideeën is in het algemeen een stuk makkelijker bij sympodiale orchideeën, zoals Oncidium, Dendrobium, Cattleya en Cymbidium. Door de alsmaar doorgroeiende rhizoom, maken sympodiale orchideeën meerdere pseudo-bulben aan die allemaal onderdeel zijn van dezelfde orchidee. Bij het scheuren van je orchidee, snijd je in feite de rhizoom door. Zo krijg je meerdere kleinere exemplaren.
Om je orchidee goed te scheuren, moet je deze eerst uit de pot halen. Bekijk daarna goed de hoeveelheid en gesteldheid van de verschillende pseudo-bulben. Ieder afgescheurd stuk moet ten minste drie gezonde pseudo-bulben hebben. Hoe meer pseudo-bulben er op een gescheurde orchidee zitten, hoe meer energie deze heeft voor de nieuwe groei.
Vaak hebben sympodiale orchideeën een natuurlijk scheidingspunt. Als je bijvoorbeeld in het midden dode pseudo-bulben ziet zitten, dan zal daar de rhizoom waarschijnlijk een stuk dunner zijn. Beweeg de orchidee voorzichtig heen en weer. Soms zal je orchidee vanzelf op dat dunnere punt afbreken. Als dit niet gebeurt, gebruikt dan een sterke snoeischaar. Wees voorzichtig om geen pseudo-bulben door te knippen. Knip alleen de rhizoom door!
Pot de nieuwe gescheurde orchideeën in vers potmengsel. Als het goed is, hebben deze al een goed ontwikkeld wortelstelsel. Binnen een jaar of twee zullen deze orchideeën gaan bloeien.
Bekijk deze video voor een visuele uitleg van hoe je een sympodiale orchidee kan scheuren (minuut 1:08 tot 5:07).
Monopodiale orchidee scheuren
Monopodiale orchideeën, zoals Phalaenopsis en Vanda, kennen geen rhizoom. Deze hebben dus ook geen pseudo-bulben die van elkaar gehaald kunnen worden. In theorie zou je bij sommige monopodiale soorten de wortelstok kunnen afsnijden, maar dit vereist veel expertise. Zelf heb ik hier geen ervaring mee.
Mocht je dit toch willen doen, snijd een deel van de wortelstok af waar aan beide zijden bladeren zitten. Het onderste gedeelte kun je in de pot laten. Zet het afgesneden stuk in een pot met vers potmengsel en zorg ervoor dat dit stuk nieuwe wortels krijgt. Dit doe je onder andere door de luchtvochtigheid hoog te houden en je orchidee regelmatig te misten zonder dat er overtollig water vast blijft zitten in de kroon.
Conclusie
Vroeg of laat zal je orchidee uitgroeien tot een formaat dat te groot is voor haar pot. Bij sommige soorten gebeurt dit vrij snel. Andere soorten groeien een stuk langzamer en kunnen jarenlang in dezelfde pot zitten.
Je orchidee op maat houden is een belangrijk aspect voor de verzorging van je orchidee. Je kunt de groei van de orchidee onder controle brengen, maar het is ook mogelijk om je orchidee te scheuren in verschillende delen. De manier waarop je je orchidee het beste op maat kunt houden hangt af van de groeivorm van je orchidee.
Veelgestelde vragen
Veel orchideeën van het geslacht Oncidium, Dendrobium, Encyclia en Coelogyne kunnen in korte tijd uitgroeien tot grote exemplaren. Specifieke soorten zijn bijvoorbeeld: Oncidium Sphacelatum en Coelogyne Fimbriata. Let wel dat omgevingsfactoren, zoals temperatuur, mede bepalen hoe snel een orchidee uiteindelijk zal gaan groeien.
Als je pot het toelaat, hoef je zeker niet je orchidee klein te houden. Sterker nog, een grote, volwassen orchidee is in het algemeen beter in staat om frequenter te bloeien. Bovendien bloeien grote orchideeën ook relatief langer, omdat ze meerdere bloemstengels kunnen krijgen die niet allemaal tegelijk opengaan.
In theorie kan het, maar het is een lastig karwei. Soorten van het geslacht Phalaenopsis zijn monopodiaal en hebben geen pseudo-bulben die van elkaar gehaald kunnen worden. Je zou bij sommige soorten de wortelstok kunnen afsnijden en deze in nieuw potmengsel zetten. Dit afgesneden stuk moet voldoende wortels kunnen krijgen. Dit vereist veel expertise en een kas is hiervoor ten zeerste aan te raden.
