Knoppen van orchidee verdrogen | hoe kun je dit voorkomen?

Het is zeer frustrerend als de knoppen van je orchidee verdrogen of geel worden vlak voordat ze zouden gaan bloeien. Vooral wanneer jouw orchidee slechts enkele knoppen per jaar produceert. De bloei van je orchidee is vaak het hoogtepunt van het hebben van orchideeën! In dit artikel worden de meeste gangbare redenen uiteengezet waarom de knoppen van jouw orchidee verdrogen of vergelen en hoe je dit kunt voorkomen.

Het afvallen van de knoppen wordt ook wel “knopval” genoemd. Knopval verwijst naar het voortijdig vallen van knoppen nog voor ze de kans krijgen om te bloeien. Het is eigenlijk een overlevingsstrategie van de orchidee die vaak een reactie is op externe factoren. Bekijk daarom je eigen situatie om goed te kunnen beoordelen waarom je orchidee knoppen verliest.

Plotselinge veranderingen

Van nature zijn orchideeën niet aangepast aan zeer snelle en plotselinge veranderingen in hun omgeving. Wanneer een orchidee plotseling blootgesteld wordt aan bijvoorbeeld lagere temperaturen, is de eerste reactie van een orchidee om energie te besparen. Een orchidee in bloei zal dan een deel van haar bloemen en knoppen laten vallen. Op het oog ziet het er uit alsof de knoppen van de orchidee verdrogen. Zo bereidt de orchidee zich voor om in de nieuwe omgeving te overleven.

Nieuwe orchideeën

Orchideeën die het meest vatbaar zijn voor knopval, zijn vaak nieuwe orchideeën die net uit de winkel of kwekerij komen. Orchideeën zullen niet gelijk van punt A naar punt B gaan. Ze brengen tijd door op transport waar ze blootstaan aan veel plotselinge veranderingen in de omgeving. In de winter zal je orchidee tijdens transport bijvoorbeeld tijdelijk blootgesteld kunnen worden aan lagere temperaturen. Als je orchidee in het huishouden aankomt, zou er wellicht wat knopval kunnen optreden. Hier is verder niet zoveel aan te doen. Het betekent niet dat je orchidee ziek is. Wanneer de omgeving stabiliseert, zullen sommige knoppen herstellen en verder opengaan of er zullen zelfs nieuwe knoppen worden geproduceerd.

Eigen woning

Het kan ook zo zijn dat er binnen de woning zelf plotselinge veranderingen optreden. De meeste orchideeën die in Nederland te krijgen zijn, waaronder Phalaenopsis, reageren slecht op temperatuurschommelingen als ze knoppen hebben. Ramen die open staan in de winter, de koude tocht van een airconditioning of de hete lucht van een verwarming kunnen bijvoorbeeld knopval veroorzaken. Het is verstandig om de omgeving warm te houden zolang de orchideeën knoppen hebben en in bloei staan (> 20 °C). Probeer warme of koude tochten te vermijden. Zie het artikel – Wat is de beste plek in de woning voor jouw orchidee? – voor tips waar je je orchidee het beste kunt neerzetten.

Een andere omgevingsfactor die knopval kan veroorzaken is licht. Als je orchidee niet genoeg licht krijgt om fotosynthese optimaal te laten plaatsvinden, zal de orchidee problemen krijgen om ontwikkelende knoppen te voeden. Als je een orchidee met knoppen hebt, zorg er dan voor dat er voldoende licht aanwezig is. Zorg er tegelijkertijd ook voor dat je de orchidee niet in direct zonlicht plaatst. Direct zonlicht kan gele bladeren veroorzaken, maar ook kunnen de knoppen van je orchidee verdrogen (indien zij in bloei is). Oververhitting van de knoppen kan wederom leiden tot knopval.

Stressfactoren

Een andere veel voorkomende reden waardoor knoppen van een orchidee verdrogen is door uitdroging. Door een gebrek aan water kan je orchidee uitgedroogd raken waardoor je orchidee haar knoppen laat vallen. Ook dit is een overlevingsstrategie van je orchidee. Je orchidee bereidt zich voor op een periode van droogte. Zorg er daarom voor dat je orchidee, zeker tijdens de bloei, voldoende water krijgt. Kijk goed naar de kleur van de wortels om te beoordelen of je orchidee water nodig heeft. In het artikel – Orchideeën water geven | Wanneer en hoe vaak? – wordt alles uitgelegd hoe je de waterbehoefte van een orchidee kunt herkennen.

Ook het verpotten van je orchidee kan stress geven wat kan leiden tot knopval. Het is niet aan te raden een orchidee te verpotten als deze in bloei staat. Bij het verpotten bestaat namelijk een grote kans op beschadiging van de wortels. Als je enkele wortels beschadigt en de orchidee plotseling niet meer dezelfde hoeveelheid water kan opnemen, zal haar eerste reactie zijn om knoppen en bloemen te laten vallen.

Ongedierte

Ongedierte is een ander veelvoorkomende reden waarom de knoppen van een orchidee verdrogen. Orchideeën hebben wel een aantal natuurlijke verdedigingsstrategieën tegen ongedierte. Deze bevinden zich echter meestal op de bladeren van de orchideeën en niet op de knoppen en bloemen. De knoppen en bloemen van orchideeën zijn zeer tere en zachte delen die erg aantrekkelijk zijn voor verschillende soorten ongedierte. Deze zuigen het sap uit de jonge knoppen en bloemen, waardoor deze verdrogen en voortijdig afvallen.

Eén van de meest bekende soorten van ongedierte die knoppen aantasten, zijn orchideeëntripsen (Chaetanaphothrips orchidii). Orchideeëntripsen zijn klein en kunnen gemakkelijk in de knoppen en bloemen kruipen. Wolluizen (Pseudococcidae) en verschillende soorten bladluizen houden ook van zacht weefsel en kun je aantreffen in de knoppen en bloemen. Deze zijn wat groter en kun je vrij makkelijk herkennen. Voor al deze drie soorten ongedierte zou je bij grote aantallen wat lauw water kunnen mengen met handzeep of speciale insecticidenzeep. Spuit dit verdund zeepmiddelmengsel vervolgens op de aangetaste plekken met een plantenspuit of druksproeier.

Het spuiten van een verdund zeepmiddel op de knoppen en bloemen kan ook zorgen voor knopval. Neem een beslissing over welke behandeling je gaat gebruiken op basis van wat je ziet. Als de plaag echt hevig is, is het de moeite waard om het te behandelen met een verdund zeepmiddel. De knoppen zouden toch al waarschijnlijk verloren gaan. Als je slechts een paar tripsen of luizen op één knop ziet, is het een beter idee om ze handmatig te verwijderen. Je kunt hiervoor een in alcohol gedoopt penseel of wattenstaafje gebruiken.

Voor meer uitgebreidere informatie over ongedierte en wat je er tegen kunt doen, zie het artikel – Ongedierte in orchidee | wat kun je er tegen doen?

Ziektes

Ziekte kan ook de knoppen van een orchidee verdrogen. Vaak zie je eerst andere tekenen van stress op de orchidee voordat de knoppen en bloemen worden aangetast, zoals donkere vlekken op de bladeren en/of gele bladeren. Er zijn verschillende soorten ziekten die knopval zouden kunnen veroorzaken, zoals wortel-, kroon-, stengelrot en/of bacteriële infecties. Als je orchidee ziek is, zal zij in “survival mode” gaan, waarbij de knoppen en bloemen afgestoten worden. Zorg ervoor dat je uitzoekt wat er met je orchidee aan de hand is, zelfs als de knoppen al verloren zijn. Je moet ervoor zorgen dat de moederplant in goede conditie komt. Wanneer dit het geval is, is de orchidee in staat om opnieuw te bloeien.

Slechte genen

De laatste reden, die gelukkig niet veel voorkomt, zijn slechte genen in de orchidee. De meeste orchideeën die je in bloemenwinkels of kwekerijen kunt krijgen, zijn hybriden. Dit zijn orchideeën die gemodificeerd zijn door de mens. In het proces van hybridisatie kunnen soms fouten optreden. Af en toe vind je orchideeën die vervormde bloemen hebben, waar de knoppen niet goed open gaan. Sommige knoppen kunnen dan vergelen en afvallen. Het is heel gewoon dat 1 of 2 knoppen afvallen, maar als alle knoppen op de bloemenstengel vervormen, kan dat duiden op slechte genen.

Het is uiteraard moeilijk om in een winkel erachter te komen wat de staat van de genen is van een orchidee. Over het algemeen zou ik aanraden om orchideeën te kopen bij erkende orchideeënkwekers die specifieke orchideeën kweken. Als je deze goed verzorgt, dan weet je zeker dat je er lang van kunt genieten.