De Luchtwortels van je Orchidee Afknippen of Laten Zitten?

Epifytische orchideeënsoorten, zoals Phalaenopsis, Cattleya, Vanda, Dendrobium en Oncidium hebben in veel gevallen luchtwortels die buiten de pot of mand hangen. Sommige eigenaren vinden dit prachtig. Anderen denken wellicht dat dit er onverzorgd uit ziet of dat deze luchtwortels in de weg zitten. Wat is dan verstandig om te doen voor je orchidee? Moet je de luchtwortels afknippen of is het beter om deze te laten zitten?

Knip de luchtwortels van je orchidee NIET af. De luchtwortels helpen de orchidee om water en voedingsstoffen op te nemen. In dit artikel wordt dieper ingegaan op deze waardevolle rol van luchtwortels en hoe je ze optimaal kunt verzorgen.

Wat bedoelen we met luchtwortels?

Alle wortels die niet in de pot of mand zitten, worden luchtwortels genoemd. Let wel dat dit technisch gezien niet helemaal juist is. Epifytische orchideeën groeien niet in de grond en hebben in feite uitsluitend luchtwortels. De wortels in de pot zijn eigenlijk ook luchtwortels, maar voor het gemak gebruiken we het woord luchtwortels om de wortels buiten de pot te onderscheiden van de wortels binnen de pot.

Voor meer algemene informatie over luchtwortels en andere botanische kenmerken van orchideeën, zie het artikel – Wat zijn de botanische kenmerken van orchideeën?

Waarom heeft je orchidee luchtwortels?

Meer grip

In de natuur zorgen de luchtwortels van epifytische orchideeën ervoor dat ze zich stevig kunnen vastklampen aan boomstammen, takken of rotsen. Deze luchtwortels groeien in verschillende richtingen, zodat de orchidee zich goed kan vastzetten. Wanneer de luchtwortels voelen dat ze iets aanraken, zullen de luchtwortels zich sterk aan dat voorwerp vast proberen te zetten. De luchtwortels worden dan ook wat platter om betere grip te krijgen.

De luchtwortels groeien vaak in de plooien en richels van bijvoorbeeld boomstammen. Zo zijn ze beter beschermd en kunnen ze efficiënter water opnemen. Regen die naar beneden komt, zal zich concentreren in plooien en de richels. Binnen een woning zal zich dit waarschijnlijk niet voordoen. Een muur, andere pot of tafelpoot zijn voorwerpen waar orchideeën zich bijvoorbeeld aan vastklampen.

Opnemen voedingsstoffen en vocht

In de natuur krijgen epifytische orchideeën voedingsstoffen uit mineralen in regenwater. De luchtwortels helpen hierbij om voldoende voedingsstoffen en vocht op te nemen. Als er niet genoeg voedingsstoffen en vocht in de pot aanwezig zijn, dan kunnen de luchtwortels eventueel te hulp schieten. De luchtwortels zijn een soort plan B voor de orchidee. Let wel dat het niet zo is dat een orchidee luchtwortels heeft omdat ze niet houdt van de potgrond waar ze in zit. De meeste epifytische orchideeën hebben van nature altijd luchtwortels buiten de pot, onafhankelijk van de kwaliteit van de potgrond.

Fotosynthese

Luchtwortels zijn ook verantwoordelijk voor een (groot) deel van de fotosynthese van epifytische orchideeën, het proces waarbij planten lichtenergie omzetten in glucose. Bij sommige orchideeën, zoals bij de Chiloschista’s, vindt fotosynthese uitsluitend plaats via de wortels. Veel van de orchideeën in dit geslacht hebben geen bladeren!

Luchtwortels van je orchidee afknippen?

Het kan gebeuren dat de luchtwortels vast komen te zitten aan bijvoorbeeld het meubilair. Sommige orchideeënbezitters vinden ook dat de luchtwortels er onverzorgd uit zien. Wat doe je dan met de luchtwortels? Zelf zou ik altijd afraden om de luchtwortels af te knippen. Probeer de groei van luchtwortels te accommoderen.

Zoals eerder omschreven hebben luchtwortels een belangrijke functie voor de orchidee. Je kunt altijd de wortels in de pot verliezen door onvoorziene omstandigheden. De luchtwortels kunnen dan redding brengen. Orchideeën kunnen ook via de luchtwortels water en voedingsstoffen opnemen, waardoor ze sneller kunnen herstellen van wortelverlies in de pot. De luchtwortels zijn net zo belangrijk als de wortels in de pot. Verder kan in uitzonderlijke gevallen je orchidee geïnfecteerd raken wanneer je de luchtwortels afknipt. Gezond weefsel wordt dan tijdelijk blootgesteld aan de buitenlucht, waardoor pathogenen kunnen indringen.

Als je vindt dat er teveel luchtwortels zijn, dan kun je de luchtwortels terugleiden naar het grondmengsel van de pot. Pas op als je luchtwortels buigt, want ze kunnen breken. Maak de luchtwortels zo nodig eerst nat om ze flexibeler te maken. Op deze manier ziet je orchidee er wellicht netter uit en hoef je de luchtwortels niet af te knippen.

Luchtwortels van je orchidee verzorgen?

In het algemeen hoef je vrij weinig te doen qua verzorging van de luchtwortels. Zelf doe ik nauwelijks wat met ze. Luchtwortels van epifytische orchideeën passen zich namelijk aan aan hun omgeving. Ze kunnen daarom goed tegen droogte en vochtgebrek. Luchtwortels zijn dus anders ontwikkeld dan de wortels die in de pot zitten. Deze zijn meer gevoelig voor droogte.

Af en toe besproeien

Als je de luchtwortels er sterk en gezond uit wilt laten zien, dan kun je ze af en toe besproeien of dompelen in water als je de rest van de orchidee water geeft. Let er bij het besproeien op dat er geen water in de kroon van de orchidee terechtkomt. Dit kan namelijk kroonrot veroorzaken. Wanneer je de luchtwortels nooit water geeft en de luchtvochtigheid erg laag is (onder de 40%), dan kunnen sommige luchtwortels wat gaan verschrompelen. Verwijder verschrompelde luchtwortels als deze niet helder groen worden wanneer ze in contact komen met water. Deze zijn waarschijnlijk afgestorven.

Geen voeding

Verder hebben luchtwortels geen voeding nodig. Luchtwortels drogen namelijk snel uit. Het kan zijn dat de luchtwortels niet genoeg tijd hebben om de voedingsstoffen op te nemen. Als het water verdampt, zullen die voedingsstoffen overblijven en vlekjes kunnen veroorzaken op de luchtwortels. Besproei luchtwortels met lauw zacht water. Zolang je de wortels in de pot af en toe voeding geeft, hoef je de luchtwortels zeker niet extra voeding te geven.

Pas op met verpotten

Als laatste is het belangrijk om luchtwortels niet in potgrond te zetten wanneer je de orchidee verpot. Plaats alleen de wortels die voorheen ook in de potgrond gezeten hebben in de nieuwe potgrond. De luchtwortels horen gewoon weer buiten de pot te hangen. Luchtwortels die namelijk plotseling in potgrond gezet worden, lopen het risico om te verrotten. Deze zijn niet aangepast aan meer vocht, omdat ze gewend zijn aan droogte.

Scroll beneden in dit artikel voor een stapsgewijze uitleg over hoe je orchideeën met veel luchtwortels kunt verpotten.